Ὁμιλία στήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων

Σήμερα ὁλοκληρώνεται τό ἔργο τῆς σωτηρίας, κατά τόν λειτουργικό τρόπο. Μετά τήν Σταύρωση, τήν Ἀνάσταση καί τήν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁδηγούμαστε ἐν τέλει στήν ἁγιότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος βρίσκει ξανά τήν παραδείσια κατάσταση πού ἔχασε μετά τήν πτώση του ἤ ἀλλιῶς δέχεται ξανά τήν κατάσταση ποῦ προοριζόταν γιά τούς προπάτορές μας − τόν οὐράνιο Παράδεισο.

«Ὦ, ∆έσποτα τῶν ἁπάντων ἀκατάληπτε, ποιητά οὐρανοῦ καί γῆς, διά Σταυροῦ παθών, ἐμοί ἀπάθειαν ἐπήγασας· ταφήν δέ καταδεξάμενος, καί ἀναστάς ἐν δόξῃ, συνανέστησας τόν Ἀδάμ, χειρί παντοδυνάμῳ. ∆όξα τῇ σῇ τριημέρῳ ἐγέρσει, δι ̓ ἧς δεδώρησαι ἡμῖν, τήν αἰώνιον ζωήν, καί ἱλασμόν ἁμαρτιῶν, ὡς μόνος εὔσπλαγχνος» (ἀπόστιχο τοῦ Ἐσπερινοῦ τῆς Κυριακῆς τῶν Ἁγίων Πάντων).

Ὁ κινητός λειτουργικός κύκλος τοῦ Τριωδίου καί τοῦ Πεντηκοσταρίου, ποῦ κινεῖται γύρω ἀπό τό Πάσχα, κλείνει λοιπόν. Λέω κινητός, διότι κάθε χρόνο οἱ ἡμερομηνίες μετακινοῦνται, ἀνάλογα μέ τήν ἡμερομηνία τοῦ Πάσχα, ἡ ὁποία ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἐαρινή ἰσημερία.

Ἄς δοῦμε τώρα ποιοί εἶναι ὅλοι αὐτοί οἱ ἅγιοι πού ἑορτάζουμε σήμερα. Εἶναι ὅλοι ἐκείνοι πού ἔφθασαν στήν ἁγιότητα σ ̓ αὐτή τή γῆ. «Οὗτοι εἰσίν οἱ ἐρχόμενοι ἐκ τῆς θλίψεως τῆς μεγάλης, καί ἔπλυναν τάς στολάς αὐτῶν καί ἐλεύκαναν αὐτάς ἐν τῷ αἵματι τοῦ ἀρνίου» (Ἀποκ. ζ ́ 14). Ἡ Ἀποκάλυψη μιλάει γιά τήν θλίψη, διότι χωρίς νά περάσουμε ἀπό τήν θλίψη, καμμία ἁγιότητα δέν εἶναι δυνατή. Ἡ ἁγιότητα προκύπτει χάρη στό αἵμα τοῦ Ἀμνοῦ τοῦ Θεοῦ καί ὄχι χάρη στίς δικές μας προσπάθειες. Ὁ ἄνθρωπος ἰδρῶνει, ἀλλά ὁ Θεός κάνει τή δουλειά, ὅπως λένε οἱ Πατέρες. Αὐτή ἡ συνεργεία εἶναι ἀπαραίτητη· μόνοι μας δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα καί χωρίς τήν δική μας συγκατάθεση, ὁ Θεός δέν μπορεῖ νά μᾶς σώσει.

Ποιοί εἶναι ὅλοι αὐτοί οἱ Ἅγιοι τῶν ὁποίων τήν μνήμη ἑορτάζουμε τούτη τήν Κυριακή; ∆έν εἶναι ὅλοι ὅμοιοι, ἀλλά ὁ καθένας ἔφθασε σέ διαφο- ρετικά ὕψη ἁγιότητος, μέ διαφορετικό τρόπο. Ὑπάρχουν μάρτυρες, ἀπόστολοι, ἱεράρχες, παρθένοι, προφῆτες, μοναχοί κλπ. Ὑπάρχουν, ἐπίσης καί διαφορετικές βαθμίδες ἁγιότητος, ἀνάλογα μέ τήν προσπά- θεια πού ἔκανε ὁ καθένας. Ἡ κορυφαία βαθμίδα ἀνήκει στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τήν Παρθένο Μαρία, ἡ Ὁποία ἔφθασε στό ὑψηλότερο σημεῖο ἁγιότητος ποῦ μπορεί νά φθάσει ὁ ἄνθρωπος· ὄχι ἐπειδή ἔτεκε τόνΧριστό, ἀλλά κυρίως χάρη στήν ἁγιότητά Της καί σέ ὅλες τίς ἄλλες ἀξεπέραστες ἀρετές Της.

«Ὡραιωθέντες καλλοναῖς, τῆς πρώτης καλλοποιΐας, καί φανέντες ἁπλανεῖς ὡς φωστῆρες, οὐρανώσατε Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησίαν Ἅγιοι, ἄλλοθεν ἄλλος ταύτην, ποικίλως κατακοσμήσαντες» (Ὄρθρος, ᾨδή γ ́).

Αὐτοί οἱ Ἅγιοι εἶναι οἱ «ἐκατόν τεσσαράκοντα τέσσαρες χιλιάδες» γιά τούς ὁποίους μιλάει ἡ Ἀποκάλυψη στό κεφάλαιο ιδ ́. Αὐτός ὁ ἀριθμός εἶναι βέβαια συμβολικός: 12 φορές τό 12, τοῦ ὁποίου τό ἀκριβές γινό- μενο μόνο ὁ Θεός γνωρίζει. Στήν Ἀποκάλυψη, ἐπίσης, τίθεται τό ζήτημα ἑνός μεγάλου πλήθους, πού κανείς δέν μπορεῖ νά ὑπολογίσει. Εἶναι ἐκείνοι πού σώθηκαν χάρη στό θεῖο ἔλεος. Ἄς ἐλπίσουμε πῶς τουλά- χιστον θά τύχουμε τῆς μερίδος ἐκείνων, ἐάν ἐξαιτίας τῆς δειλίας μας δέν καταφέρουμε νά συνυπολογιστοῦμε μεταξύ τῶν Ἁγίων.

Αὐτοί οἱ Ἅγιοι, οἱ πρόγονοί μας, εἶναι ἐκείνοι πού μᾶς χάραξαν τόν δρόμο πού πρέπει νά ἀκολουθήσουμε, πού μᾶς καθοδηγοῦν, μᾶς δίνουν τό παράδειγμα πού πρέπει νά μιμηθοῦμε καί μᾶς περιβάλλουν μέ τήν προστασία τους καί τίς προσευχές τους.

Αὐτή τή στιγμή, κατά τήν διάρκεια αὐτῆς τῆς ἀκολουθίας, ἐδώ σ ̓ αὐτόν τόν Ναό, οἱ Ἅγιοι δέν εἶναι μόνο πνευματικά παρόντες ἀνάμεσά μας, ἀλλά ἐπίσης μέ ἕναν ὑλικό τρόπο στίς ἅγιες εἰκόνες καί στά ἅγια λείψανά τους. Αὐτό βέβαια, προϋποθέτει τήν πίστη, διότι ἕνας ἄθεος βλέπει σ ̓ αὐτά μόνο μία ζωγραφική, κάποια ὀστά καί τίποτα ἄλλο.

∆υστυχῶς, ἡ πίστη μας ταλαντεύεται ἀνάμεσα στά δύο ἄκρα καί μᾶς εἶναι δύσκολο νά διατηρήσουμε αὐτή τήν ἀδύναμη φλόγα. Εἶθε ὅλοι οἱ Ἅγιοι, τούς ὁποίους δοξολογοῦμε τούτη τήν ἡμέρα, νά μᾶς ἐλεήσουν καί νά μᾶς ἀξιώσουν μιά μέρα νά βρεθοῦμε κοντά τους σέ ὅλη τήν αἰωνιότητα.

Ἀρχιμανδρίτης Κασσιανός

Τά κρεμμύδια τῆς Αἰγύπτου

Οταν ὁ Χριστός, ὁ νέος Μωϋσῆς, μᾶς ἔκανε νά ἐγκαταλείψουμε τήν Αἴγυπτο − σύμβολο τοῦ κόσμου, τῆς σάρκας καί τοῦ διαβόλου − γιά νά διασχίσουμε τήν πνευματική ἔρημο, προκειμένου νά εἰσέλθουμε στή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, δέν γνωρίζαμε αὐτό πού μᾶς περίμενε καί πιστέυαμε πῶς ἐπρόκειτο ἁπλά νά

ἀκολουθήσουμε, χωρίς νά λακτίσουμε, τον ὁδηγό μας.

Τό νά ἐγκαταλείψουμε μέ τά πόδια μας τήν ἁμαρτία καί τίς αἰτίες πού τήν προκαλοῦν, εἶναι σχετικά εὔκολο· τό νά τήν ἐγκαταλείψουμε μέ τήν καρδιά μας εἶναι πολύ πιό δύσκολο. Πόσες φορές ἀκόμα κι ἐμεῖς, ὅπως οἱ Ἐβραίοι, δέν ραθυ- μοῦμε καί δέν ἀναπολοῦμε αὐτά πού εἴχαμε ὑπό τήν δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί ὅπως ἐκείνοι φωνάζουμε: «ἐμνήσθημεν τούς ἰχθύας, οὕς ἠσθίομεν ἐν Αἰγύπτῳ δωρεάν, καί τούς σικύους καί τούς πέπονας καί τά πράσα καί τά κρόμμυα καί τά σκόρδα» (Ἀριθμοί, ια ́ 5). Καί τό θαυματουργό μάννα − σύμβολο τῆς χάριτος − γίνεται γιά μᾶς κάτι συνηθισμένο καί ἀνιαρό (ξεπερασμένο): «Νυνί δέ ἡ ψυχή ἡμῶν κατάξηρος, οὐδέν πλήν εἰς τό μάννα οἱ ὁφθαλμοί ἡμῶν» (Ἀριθμοί, ια ́ 6). Θά προτιμούσαμε νά βρεθοῦμε ξανά ὑπό τῇ δουλείᾳ τοῦ πνευματικοῦ Φαραώ (τοῦ διαβόλου), προκειμένου ἡ ψυχή μας νά λάβει ξανά τίς παλιές της συνήθειες. Σαράντα χρόνια ἐπέτρεψε ὁ Θεός νά περιπλανηθοῦν οἱ Ἐβραίοι μέσα στήν ἔρημο, προτοῦ εἰσέλθουν στή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. Παρ ̓ ὅλα αὐτά, ἡ διαδρομή αὐτή δέν εἶναι παρά λίγες ἑβδομάδες ἀπόσταση μέ τά πόδια. ∆έν ἔφταιγε ὁ Θεός γι ̓ αὐτό, ἀλλά ὁ ἄκαμπτος νοῦς καί ἡ σκληρή καρδιά τῶν Ἰσραηλιτῶν.

Κάποιες φορές σκέφτομαι αὐτό πού εἶχε πεῖ κάποτε ἕνας ἀρχαῖος: Ἐάν ὁ ἄνθρω- πος θέλει, ἀπό τό πρωΐ μέχρι τό βράδυ (μέσα σέ μιά μέρα), μπορεῖ νά φθάσει στά μέτρα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή νά ἁγιαστεῖ ὁλοκληρωτικά. Ἀλλά, ἀλλοίμονο, χρειαζό- μαστε ὅλη μας τή ζωή γιά νά προαχθοῦμε πρός τήν τελειότητα και τίποτα δέν εἶναι λιγότερο σίγουρο ὅτι θά τήν φθάσουμε.

Πόσοι Ἑβραίοι πέθαναν στήν ἔρημο, χωρί νά προλάβουν νά μποῦν στή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας; Ἡ Ἁγία Γραφή εἶναι ἐδῶ γιά νά μᾶς πεῖ. Ἀρκεῖ νά τήν διαβάσουμε γιά νά δοῦμε ὅτι ἡ ἐμπειρία τῶν Ἑβραίων ἀντικατοπτρίζει τή δική μας. Ἀποτελεῖ γιά μᾶς παρακαταθήκη, προκειμένου νά μάθουμε ἀπό αὐτή καί νά ἀποφεύγουμε τίς παγίδες πού μᾶς περιμένουν στόν δρόμο μας.

Κρεμμύδια, πεπόνια, σκόρδα κλπ. ἀπεικονίζουν ὅλα αὐτά στά ὁποία ἡ καρδιά μας εἶναι ἀκόμα προσκολλημένη στήν σκέψη, στό συναίσθημα καί στήν πράξη. Τό μάννα − εἰκόνα τῶν πραγματικῶν καταστάσεων: προσευχή, ἀνάγνωση, ἀπομόνω- ση, μυστηριακή ζωή κλπ. − εἶναι βέβαια καλό ὅταν τό τρῶμε, ἀλλά συχνά ἡ διάθεσή μας γι ̓ αὐτό χάνεται.

Παρ ̓ ὅλα αὐτά, μόνο ἕνας δρόμος ὑπάρχει πού ὁδηγεῖ στή Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας· ὁ ἄλλος, ἀντιθέτως, ὁδηγεῖ πίσω στήν σκλαβιά τῆς ἁμαρτίας.

Ἀρχιμανδρίτης Κασσιανός