Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΗΣ ΆΝΝΑΣ

 Στην Παλαιά Διαθήκη μας παρουσιάζεται η ιστορία της Άννας της Στείρας (Α’ Σαμουήλ 1,1-2,10). Θα ήθελα να σταθώ εδώ λίγο, γιατί η Αγία Γραφή μας χρησιμεύει ως οδηγός στο δρόμο μας και φωτίζει τα γεγονότα της ζωής μας.

Ποια είναι τα πρόσωπα σε αυτή την αφήγηση; Είναι η Άννα η στείρα, η αντίζηλος της, η Φεννάνα, που την περιφρονούσε, ο σύζυγος τους Ελκανά, που αγαπούσε την Άννα πάνω απ' όλα, ο ιερέας Ηλί, ο οποίος έκρινε κατά τα φαινόμενα, και τέλος ο Θεός που μόνο Εκείνος βλέπει τα τρίσβαθα της καρδιάς του καθενός.

Η Άννα, καταρρακωμένη από την πίκρα της που δεν μπορούσε να κάνει παιδιά και που την περιφρονούσαν, πήγε στον Ναό για να προσευχηθεί στον Κύριο, τη μόνη της ελπίδα. Έδωσε όρκο: « ̓ Αδωναΐ Κύριε ̓ Ελωὲ Σαβαώθ, ἐὰν ἐπιβλέπων ἐπιβλέψῃς ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης σου καὶ μνησθῇς μου καὶ δῷς τῇ δούλῃ σου σπέρμα ἀνδρῶν, καὶ δώσω αὐτὸν ἐνώπιόν σου δοτὸν...». Ο ιερέας Ηλί την παρακολουθούσε. Βλέποντας ότι δεν προσευχόταν μεγαλοφώνως, όπως ήταν το έθιμο τότε, και ότι τα χείλη της κινούνταν σιωπηλά, νόμιζε ότι ήταν μεθυσμένη, την έκρινε βασιζόμενος στα φαινόμενα. Ο Θεός, ωστόσο, που βλέπει τα βάθη της καρδιάς όλων μας, άκουσε τη σιωπηλή κραυγή της Άννας.

Η Άννα, ζητώντας συγγνώμη, εξήγησε στον Ηλί τον πόνο της, ο οποίος τελικά την παρηγόρησε, διορθώνοντας την κρίση του και της είπε: «Πορεύου εἰς εἰρήνην· ὁ ΘεὸςἸσραὴλδώῃσοιπᾶναἴτημάσου,ὃᾐτήσωπαῤαὐτοῦ».

Παρηγορημένη, η Άννα έφυγε και τεκνοποίησε μέσα σε εκείνο το χρόνο τον γιο της, Σαμουήλ.

Αφού είχε απογαλακτισθεί ο γιος της, η Άννα επέστρεψε στο Ναό για να προσευχηθεί. Αυτή τη φορά, όχι πλέον με πικρία, αλλά με χαρά: «Εστερεώθη ἡ καρδία μου ἐν Κυρίῳ, ὑψώθη κέρας μου ἐν Θεῷ μου· ἐπλατύνθη ἐπ ̓ ἐχθρούς μου τὸ στόμα μου, εὐφράνθην ἐν σωτηρίᾳ σου. Οτι οὐκ ἔστιν ἅγιος ὡς Κύριος, καὶ οὐκ ἔστι δίκαιος ὡς ὁ Θεὸς ἡμῶν· οὐκ ἔστιν ἅγιος πλήν σου. Μὴ καυχᾶσθε, καὶ μὴ λαλεῖτε ὑψηλά, μὴ ἐξελθέτω μεγαλορρημοσύνη ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν, ὅτι Θεὸς γνώσεων Κύριος καὶ Θεὸς ἑτοιμάζων ἐπιτηδεύματα αὐτοῦ.Τόξον δυνατῶν ἠσθένησε, καὶ ἀσθενοῦντες περιεζώσαντο δύναμιν·».

Ποια διδάγματα μπορούμε να αποκομίσουμε από αυτή την ιστορία; Για τα παιδιά της Φεννάνα, την οποία η φύση είχε προικίσει με γονιμότητα, δεν γνωρίζουμε ούτε καν τα ονόματά τους, ενώ ο Σαμουήλ, το παιδί της Άννας, έγινε ένας μεγάλος προφήτης.

Αργότερα, η ιστορία μας λέει για τους γιους του Ηλί, οι οποίοι κατέληξαν διεστραμμένοι επειδή ήταν ανεπαρκώς παιδαγωγημένοι, λόγω της δειλίας του πατέρα τους. Ο Θεός προκάλεσε τον θάνατο του πατέρα και των υιών του ως προειδοποιητικό σημάδι!

Ο Σαμουήλ, δε, ήταν εκείνος που συνάντησε ο Σαούλ όταν έψαχνε για τα παραστρατισμένα γαϊδούρια του πατέρα του. «῟Ωδε ἡ σοφία ἐστίν· ὁ ἔχων νοῦν...». (Αποκάλυψη 13,18)

Αν αναλύσουμε βαθύτερα την ιστορία της Άννας, σίγουρα θα βρούμε άλλα διδάγματα, αλλά όπως λέει ο μέγας Χρυσόστομος: «Δεν είναι χρέος μου να σας διδάξω τα πάντα, είναι δικό σας χρέος να εργάζεστε και να αναζητάτε, για να μην γίνετε πολύ οκνηροί», (Επεξήγηση της επιστολής προς Ρωμαίους Α’) ή αλλού: «Γιατί να κάνετε ερωτήσεις, χωρίς να δίνετε την απάντηση; Για να συνηθίσετε να μην έχετε κάθε φορά εύπεπτη τροφή και να αναζητάτε εσείς οι ίδιοι, μέσα στις σας σκέψεις σας, το κλειδί για τα ερωτήματα που σας απασχολούν», (Ομιλία 1 περί των ονομάτων).

Αρχιμανδρίτης Κασσιανός

μετάφραση : Artemis Couroupaki

Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ

 Οι έκπτωτοι άγγελοι έχουν από τη φύση τους πολύ μεγάλη δύναμη, η οποία ποικίλλει, φυσικά, ανάλογα με την τάξη τους. Ωστόσο, από τον καιρό της πτώση τους, αυτή η δύναμη έχει χαλιναγωγηθεί από τον Θεό, και μπορούν να κάνουν κακό μόνο στο βαθμό που ο Θεός το επιτρέπει. «...Πιστὸς δὲ ὁ Θεός, ὃς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπὲρ ὃ δύνασθε…», (Α’ Κορ. 10.13). Το βλέπουμε αυτό, για παράδειγμα, στην ιστορία του Ιώβ: «Τότε εἶπεν ὁ Κύριος τῷ διαβόλῳ· ἰδοὺ πάντα, ὅσα ἐστὶν αὐτῷ, δίδωμι ἐν τῇ χειρί σου, ἀλλ᾿ αὐτοῦ μὴ ἅψῃ», (Ιώβ 1.12). Λίγο καιρό αργότερα, όταν ο Ιώβ είχε περισσότερη εμπειρία και δύναμη, ο Θεός επέτρεψε έναν άλλο, ισχυρότερο αγώνα: «...Εἶπε δὲ ὁ Κύριος τῷ διαβόλῳ· ἰδοὺ παραδίδωμί σοι αὐτόν, μόνον τὴν ψυχὴν αὐτοῦ διαφύλαξον», (Ιώβ 2.6). Επομένως, οι έκπτωτοι άγγελοι μας υποβάλλουν σε πειρασμό σύμφωνα με το τί τους επιτρέπει ο Κύριος, ώστε να πολεμάμε αυτό τον εχθρό της ανθρωπίνου είδους ως ίσος προς ίσον, και με τη χάρη του Θεού, μπορούμε πάντα να νικήσουμε.

«Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε σε αυτά τα λόγια του Κυρίου, τη σοφή θεϊκή νομή της καλοσύνης Του, με τί τρόπο επιτρέπει στον δαίμονα να ενεργήσει και πότε τον  εμποδίζει, πότε του αφήνει το χαλινάρι και πότε το τραβάει. Υπάρχουν πράγματα, για τα οποία επιτρέπει στον δαίμονα να πειράξει τον Ιώβ. Υπάρχουν πράγματα που του επιτρέπει να του προκαλέσει, αλλά υπάρχουν και άλλα, για τα οποία του απαγορεύει να τον αγγίξει», Άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος, (τόμος 1, κεφάλαιο 2).

«H βούληση του αποστάτη αγγέλου είναι εξολοκλήρου σκοτεινή και διεφθαρμένη. Ωστόσο, ο Θεός ξέρει να την διαχειριστεί με τέτοια θαυμαστή πρόνοια που οι προσπάθειες που καταβάλλει εναντίον των εκλεκτών του θα τους είναι χρήσιμες εν τέλει, εξαγνίζοντάς τους από τους πειρασμούς, στους οποίους υποβάλλονται», Άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος, (τόμος 1, κεφάλαιο 13).

Παρά ταύτα, κατ' εξαίρεση, ο Πονηρός μπορεί να υπερβεί τα όρια που του έχουν επιβληθεί, χωρίς τη θεία άδεια, αλλά με την ανοχή του Κυρίου. Ο Κύριος βλέπει πιο μακριά από τους δαίμονες, οι οποίοι βλέπουν μόνο το άμεσο συμφέρον, ενώ ο Θεός ξέρει ότι ακόμα και μια πτώση μπορεί να είναι επωφελής για εμάς. Αν ο διάβολος υπερβεί τα όρια και δείξει ότι είναι πιο δυνατός από ό,τι του έχει επιτραπεί, και στη συνέχεια, εμείς, παρά τις καλύτερες προσπάθειές μας, υποκύψουμε στην πτώση λίγο ή πολύ, αυτό μας ταπεινώνει σε μεγαλύτερο βαθμό. Ωστόσο, αυτή η ταπείνωση είναι πιο συμφέρουσα για εμάς από την πτώση, που προφανώς είναι σοβαρή στα μάτια μας, αλλά τελικά δεν αποτελεί αμάρτημα, επειδή ο διάβολος αγωνίστηκε παρανόμως.  

Παραθέτω ένα παράδειγμα από τα παλιά κείμενα: 

Ένας ερημίτης ήταν παρθένος, σχεδόν αγνοούσε την ύπαρξη των γυναικών και τον βασάνιζε ο δαίμονας της πορνείας. Ο αδελφός φλεγόταν από το πάθος, αλλά λόγω της άγνοιάς του, δεν γνώριζε το αντικείμενο της επιθυμίας του. Ο υπηρέτης του Θεού αγαπούσε μονάχα, χωρίς να ξέρει με τι ήταν ερωτευμένος. Μια μέρα ο δαίμονας του έδειξε έναν άντρα να συνουσιάζεται με μια γυναίκα, αλλά ο Θεός βλέποντας ότι η πονηρία του δαίμονα ξεπέρασε τα όρια, προστάτευσε τον αδελφό και κατέστειλε τον πειρασμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να βάλουμε όλες τις αμαρτίες μας σε αυτή την κατηγορία.

Μόνο ο Χριστός θα κρίνει τις αμαρτίες μας και γνωρίζει ποιες κάνουμε από αδυναμία, από κακές συνήθειες, ηθελημένα ή μη.

Στην ιστορία των πατέρων της ερήμου αναφέρεται ότι ο Σατανάς είπε κάποτε στο Θεό ότι αν δεν μπορεί να παρασύρει κάποιον στην πτώση κατά τη διάρκεια της ημέρας, το κάνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο Κύριος του απάντησε: «Όσο ένα έκτρωμα δεν κληρονομεί τον πατέρα του, ούτε και αυτό λογίζεται ως αμαρτία στους εκλεκτούς του».

Ακόμη και οι καλοί άγγελοι μπορούν μερικές φορές να ξεπεράσουν τα όρια, όπως φαίνεται σε μια άλλη ιστορία, όπου ένας άγγελος ζήτησε από έναν ιερομόναχο να προσευχηθεί γι 'αυτόν, επειδή ο Θεός τον είχε τιμωρήσει, διότι είχε επιβάλλει μια πολύ σκληρή τιμωρία σε αμαρτωλούς σαν εμένα.

 «Ακόμα και ο άνθρωπος, όταν η χάρη του υπερφυσικού Αγίου Πνεύματος τον εμποτίζει με μια αφθονία ελέους, δεν μπορεί να μην αισθανθεί συμπόνια για όλα τα πλάσματα που έχουν υποστεί τον όλεθρο, ακόμη και αν αυτά είναι οι πιο αμείλικτοι εχθροί του ανθρωπίνου είδους, δηλαδή οι δαίμονες», (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ, Πραγματεία περί Αγγέλων).

Για να παρηγορηθούμε λίγο: στην εποχή όπου ζούμε, μας έχουν δοθεί αδύναμα φτερά μας, καθώς πασχίζουμε με μεγάλη δυσκολία να διασχίσουμε τη θάλασσα αυτής της ζωής. Οι δαίμονες από την πλευρά τους είναι αδυσώπητα αποφασισμένοι να προκαλέσουν την πτώση μας γιατί γνωρίζουν ότι ο χρόνος τους είναι λίγος.

Αρχιμανδρίτης Κασσιανός

μετάφραση : Artemis Couroupaki

Συλλογισμοί

 Ο Θεός αποκάλυψε τον εαυτό του στον Μωυσή στην φλεγόμενη βάτο, ως εκείνος που είναι: «Ο Ων». Η μετάφραση της λέξης «Ων» δεν είναι σωστή επειδή ο Θεός δεν είναι ένα πράγμα, αλλά ένα πρόσωπο ή μάλλον τρία πρόσωπα. 

Αυτά ως προς τη μετάφραση. Ο Θεός Είναι. Δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος, βρίσκεται έξω από το χρόνο που περνάει. Ωστόσο, δεν είναι στατικός, διότι είναι η ζωή, όπως λέει ο Χριστός για τον εαυτό του: «ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή» (Ιωαν. 11.25), «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή» (Ιωαν. 14.6). Ως εικόνα, θα μπορούσε κανείς να πάρει έναν κύκλο, στον οποίο κάποιος κινείται προς τα εμπρός χωρίς να προχωρά, διότι δεν έχει ούτε αρχή ούτε όριο. 

Το να θέλουμε να αναπαραστήσουμε την αιωνιότητα ή το άπειρο του Θεού είναι πέρα από την κατανόησή μας, γιατί είμαστε συνηθισμένοι και περιορισμένοι σε αυτό που μας είναι οικείο - το χρόνο και το χώρο. Ο Θεός, εντούτοις, εμπεριέχει το χρόνο στην αιωνιότητα του, καθώς και ολόκληρο το πεπερασμένο σύμπαν. 

Οι Πατέρες μιλούν για μια σταθερή κίνηση. Ο Θεός είναι η ίδια η σταθερότητα, και μολονότι είναι αμετάβλητος, είναι ταυτόχρονα σε κίνηση, επειδή είναι η ίδια η ζωή. Το να θέλεις να κατανοήσεις αυτό που μόλις είπα δεν είναι δυνατό για τον άνθρωπο, επειδή ο Θεός είναι ακατανόητος. Κάποιος μπορεί μόνο να θαυμάσει και θα έλεγα ακόμη να ριγήσει μπροστά στη θεία φύση. 

Το να θέλουμε να κατανοήσουμε ένα μικρό λουλούδι ήδη υπερβαίνει των δυνατοτήτων μας. Ποια είναι η ζωή που το διέπει, η ευθραυστότητά της, η ευαισθησία της, η γονιμότητά της κλπ.; Πόσο μάλλον το Θεό, ο οποίος είναι ο Δημιουργός αυτού του λουλουδιού. Δεν μπορεί να Τον συλλάβει η λογική μας, επειδή υπερβαίνει κάθε λογισμό, κάθε λογική, κάθε υπόθεση. Μόνο μέσω της πίστης και της αγάπης μπορούμε να τον προσεγγίσουμε. 

Συχνά ψάλλουμε στους λειτουργικούς ύμνους: «Ω παράδοξον θαῦμα...». Όλα τα έργα του Κυρίου είναι παράδοξα: η ενσάρκωσή Του στη μήτρα της Παναγίας, για παράδειγμα, η σταύρωση, η οποία ήταν το πιο άθλιο μαρτύριο που, όμως, αποτέλεσε τη σωτηρία του κόσμου και τη δόξα της Εκκλησίας, την μεγαλοσύνη της οποία μόλις γιορτάσαμε. 

Αρχιμανδρίτης Κασσιανός

μετάφραση : Artemis Couroupaki

Ο πιστεύσας...

«Ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ο δε απιστήσας κατακριθήσεται...», (Μκ. 16.16).

«Λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν ένα ρήτορα φιλόσοφο, ενώ ο λόγος ενός απλού και άτεχνου ανθρώπου γίνεται κατανοητός από πολλούς» Άγιος Γρηγόριος Τουρώνης (Ιστορία της Γαλλίας, πρόλογος)

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να εξηγήσουμε απλά αυτά τα λόγια του Ευαγγελίου που αναφέρονται.

Η προϋπόθεση της σωτηρίας είναι η πίστη και το βάπτισμα. Μέσω του βαπτίσματος μπαίνουμε στην Εκκλησία, η οποία είναι η κιβωτός της σωτηρίας και της οποίας σύμβολο είναι η κιβωτός του Νώε. Αυτός που δεν άκουσε τον Νώε στο παρελθόν, που κήρυττε τον κατακλυσμό για εκατό χρόνια, δεν σώθηκε, πράγμα που σημαίνει ότι αυτός που δεν πιστεύει, θα καταδικαστεί.

Λέγεται ότι «αυτός που δεν πιστεύει, θα καταδικαστεί», όχι «αυτός που δεν πιστεύει και δεν βαφτιστεί, θα καταδικαστεί». Το βάπτισμα είναι η κανονική οδός, αλλά μπορεί να υπάρχουν, φυσικά, και εξαιρέσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν, αλλά δεν έχουν την ευκαιρία να βαφτιστούν. Από την άλλη, αυτός που πιστεύει, αλλά απορρίπτει το βάπτισμα, σκεπτόμενος ότι μπορεί να σώσει τον εαυτό του στηριζόμενος στη συλλογιστική του και στις δικές του δυνάμεις, μοιάζει με αυτόν που απέρριπτε την κιβωτό του Νώε και ήθελε να σώσει τον εαυτό του, κολυμπώντας. Αργά ή γρήγορα, θα πνιγόταν!

Ο Νώε είχε χτίσει την κιβωτό για να επιβιώσει από την πλημμύρα και ο Χριστός ίδρυσε την Εκκλησία για να μας σώσει. Μέσα της βρίσκονται όλα όσα χρειάζονται για τη σωτηρία.

Αλλού, λέγεται: «Ότι στενή η πύλη και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα εις την ζωήν, και ολίγοι εισίν οι ευρίσκοντες αυτήν», (Mθ 7, 14). Η εύρεση αυτής της πόρτας στην εποχή μας, όπου υπάρχουν τόσες πολλές ψευδο-εκκλησίες, είναι δύσκολη, αλλά για εκείνους που έχουν μια ειλικρινή πίστη, όλα είναι δυνατά, υπονοώντας ότι αυτός που δεν επιδιώκει πραγματικά τη σωτηρία της ψυχής, αλλά έχει άλλα ενδιαφέροντα, εύκολα παραστρατεί.

Ας επανέλθουμε. Αυτός που ειλικρινά πιστεύει, αλλά δεν έχει ακόμη βαφτιστεί, βρίσκεται ήδη στο σωστό δρόμο. Όμως δεν έχει ακόμη επιτύχει τον στόχο, του οποίου προϋπόθεση αποτελεί το βάπτισμα. Ας αφήσουμε κατά μέρος τις εξαιρέσεις που ο Κύριος, μόνο, θα κρίνει.

Ο απόστολος Ιάκωβος μιλά για πίστη μέσω της έμπρακτης αγάπης. «Τί το όφελος, αδελφοί μου, εάν πίστιν λέγη τις έχειν, έργα δέ μή έχη; Μή δύναται ή πίστις σώσαι αυτόν;», (Ικ 2.14). Το βάπτισμα είναι επίσης νεκρό, αν δεν είναι ενεργό. Το λευκό ένδυμα της βάπτισης συμβολίζει το γαμήλιο ένδυμα που θα μας επιτρέψει να συμμετάσχουμε στον αιώνιο γάμο. Αλλά τι γίνεται αν αυτό το ένδυμα είναι γεμάτο λεκέδες ή λείπει;

Μέσω του βαπτίσματος μπαίνουμε στην Επίγεια Εκκλησία, αλλά και στην Ουράνια Εκκλησία, γιατί η Εκκλησία είναι Μία. Η Εκκλησία, όμως, είναι ένα χωράφι σιταριού που δεν περιέχει μόνο σιτάρι, αλλά και άχυρα. Ας μην σκανδαλιστούμε από τα άχυρα. Ο Χριστός «ού το πτύον εν τη χειρί αυτού και διακαθαριεί τήν άλωνα αυτού, και συνάξει τόν σίτον  είς τήν αποθήκην αυτού, τό δέ άχυρον κατακαύσει πυρί ασβέστω», (Λκ 3.17) 

Οι απόστολοι αποτελούσαν την πρώιμη Εκκλησία, παρά τις αδυναμίες και ακόμη και τον προδότη (Ιούδα). Σε κάποιο σημείο γίνεται λόγος για εκείνους που ήταν ανάμεσά μας, αλλά δεν ήταν από εμάς και ο Απόστολος μιλά για «τούς παρεισάκτους ψευδαδέλφους, οίτινες παρεισήλθον...», (Γαλ. 2.4) Ας μην πέσουμε, λοιπόν, πάνω στις αδυναμίες των πιστών, αλλά ας δούμε πού βρίσκεται πραγματικά η κιβωτός της σωτηρίας.

Άρα συμπεραίνουμε: Το βάπτισμα προϋποθέτει την πίστη και η πίστη πρέπει να οδηγεί στο βάπτισμα.

Α. Κασσιανός

μετάφραση : Artemis Couroupaki